بررسی بازنویسی ها و بازآفرینی های کلیله و دمنه برای کودکان و نوجوانان، منتشر …

– استفاده از خط درشت و گنجاندن عباراتی محدود در اثر، از ضروریاتی است که در زمینه‌ی کار کودک باید به آن توجه داشت و در واقع باید قسمت عمده‌ی صفحه ‌را تصاویر به خود اختصاص دهد. هر چند تصویرسازی این مجموعه با موفقیت انجام پذیرفته، اما شیخی نسبت به مورد اول بی‌توجه مانده است.
– هر چند در زبان بازنویس، سرپیچی از نکات دستوری، حذف یا تکرار و تعابیر اشتباه به چشم نمی‌خورد، اما چندان هم بر دل مخاطب خوش نمی‌نشیند.
– روش پرداخت آثار
از میان شش اثر بازنوشته‌ی شیخی، سه حکایت در زمره‌ی بازنویسی ساده قرار گرفته و سایر آثار به روش خلاق بازنویسی شده است.
حکایات «چشمه‌ای که مال ماه بود»، « مرد جهانگرد و مار خط خطی» و هم چنین «ماهی‌خوار حیله‌گر، ماهی‌های خوش باور» را شیخی بدون ایجاد تغییری اساسی در داستان و به شکل ساده بازنویسی می‌کند؛ بدون این که در این راه خلاقیتی از خود نشان دهد.
در این میان هر چند حکایت «چشمه‌ای که مال ماه بود» نسبت به مأخذ با شروع پربارتری همراه است، اما این مطلب، گواه خلاقیت نویسنده نیست و در واقع اقتضای هر بازنویسی است.
شیخی بر آن بوده است تا سه اثر دیگر را به روش خلاق بازنویسی کند و شیوه‌هایی نیز که در این راه به کار می‌گیرد، مشابه است. بازنویس در داستان« خانم کلاغه و مارسیاه» با خلق تصاویر و رویدادهایی که در مأخذ نشانی از آن نیست، از جمله انتظار کلاغ برای به دنیا آمدن جوجه‌ها، جستن غذا، ناپدید شدن جوجه‌ها و کمین کردن کلاغ برای پی بردن به علت این اتفاق و … به داستان شاخ و برگ می‌دهد. ورود شخصیت جدید جوجه‌ی چهارم و هم‌چنین خلق گفت‌وگوی تازه و پرتحرک شغال و کلاغ نیز گواه خلاقیت نویسنده است.
داستان‌های «موشی که دختر شد» و « شیر و خرگوش دم‌سیاه» نیز به همین طریق، یعنی خلق تصاویر و شخصیت‌های جدید و هم‌چنین رقم‌زدن گفت‌وگوهای زنده از خلاقیت برخوردار است.
شیخی در داستان‌«موشی که دختر شد» با نشان دادن روابط گرم و صمیمانه خانوادگی سعی دارد به نحوی آن را امروزی و متناسب با روحیه‌ی کودک کند. شخصیت سلمان نیز دیگر آن زاهد مأخذ نیست، اما چنان مهربان و خوش‌قلب است که حتی باد در احترام به او از وزش باز می‌ایستد.
– تصویر و سایر اجزای تکمیلی
تصویرسازی کتاب و سایر اجزای تکمیلی با موفقیت انجام گرفته است.
تصاویر زیبا و رنگی با محتوای داستان هم‌خوانی دارد و به تنهایی کودک را در دریافت محتوا یاری می‌رساند. عواطف و احساسات شخصیت‌ها و غم و شادی آن‌ها به خوبی به کودک انتقال می‌یابد. به عنوان مثال صحنه‌ی هجوم فیل‌ها و آوارگی خرگوش‌ها و هم‌چنین ترس و اندوه راسو که قرار است طعمه‌ی شیر شود، به ترتیب در داستان‌های « چشمه‌ای که مال ماه بود» و « شیر و خرگوش دم سیاه» به خوبی نمایان می‌شود.
در این مجموعه تمامی صفحات مصور و متناسب با ذوق کودکانه است و البته این کار با خلاقیت صورت گرفته است؛ به طوری که در مطالعه‌ی متن، خللی ایجاد نمی‌کند. در بیشتر موارد متن حکایت در یک صفحه نقل می‌شود و اما مواردی نیز به چشم می‌خورد که هر دو صفحه مصور است. طراح در مواردی که متن کتاب نقل می‌شود، تصاویر را با رنگ‌آمیزی روشن و کم‌رنگ ترسیم می‌کند. گاه نیز تصاویر در زمینه‌ی سبز یا آبی روشن که نمایان‌گر آسمان‌آبی و چمن‌زار است جلوه‌گر می‌شود.
اما نکته‌ی بسیار مهمی که در تصویرسازی این مجموعه جلب توجه می‌کند، وجهه‌ی هندی آن است که به خصوص در داستان‌هایی که شخصیت‌های انسانی حضور دارند، نمایان می‌شود، یعنی حکایت « درختی که حرف می‌زد»، « موشی که دختر شد»، « مرد جهانگرد، مار خط خطی»، «زبرا و دوستانش»و« لاک‌پشتی در آسمان».
لباس پوشیدن این افراد به سبک مردم هند است و کلیله‌ودمنه نیز میراث گران‌بهای همین سرزمین است.
کار تصویرسازی کتاب را فرهاد جمشیدی بر عهده گرفته است.
– شیخی علاوه بر گرد‌اوری این ده اثر در یک مجموعه، هر کدام را نیز به صورت جداگانه منتشر می‌کند تا خود کودک به گزینش آثاری که برای او تکراری و در نتیجه خسته‌کننده نیست، بپردازد.
– علاوه بر کل مجموعه، هر یک از حکایات نیز به صورت جداگانه، شماره‌گذاری می‌شود تا مخاطب در ترتیب حکایات دچار اشتباه نشود و بنابراین هر صفحه دو شماره را به خود اختصاص می‌دهد. به عنوان مثال صفحه‌ی (۶/۴۲). هر چند که بعضی از صفحات بدون شماره نیز در این مجموعه به چشم می‌خورد.
– ناشر این مجموعه کتاب‌های بنفشه (واحد کودکان و نوجوانان موسسه‌ی انتشارات قدیانی) است که هفت سال (سال‌های ۷۲، ۷۴، ۷۸، ۷۹، ۸۳، ۸۴ و ۸۸) ناشر نمونه‌ی کشور انتخاب شده و بنابراین بر افتخارات این مجموعه می‌افزاید.
-استفاده از کاغذ مرغوب گلاسه بر جلب توجه‌ کودک و در نتیجه ارزش کتاب افزوده است.
– حسین نیلچیان نیز که طراحی جلد را برعهده دارد، با ترسیم تصویر بیشتر شخصیت‌های اصلی داستان بر روی جلد، در همان نگاه اول توجه کودک را جلب می‌کند. عنوان داستان‌ها نیز روی جلد قرار دارد.
– گزینش آثار
همان‌طور که در مباحث پیش نقل شد، یکی از ضعف‌های کار بازنویس، پرداختن به آثاری است که بارها مورد طبع‌آزمایی سایر نویسندگان قرار گرفته و در نتیجه برای کودک تازگی ندارد.
از میان ده اثر نویسنده، شش مورد آن به باب پنجم کلیله‌ودمنه اختصاص دارد. شیخی داستان‌هایی را برگزیده است که ارزش محتوایی داشته پیام خوبی را به کودکان انتقال می‌

دهد و به همین دلیل بیشترین گزینش او از باب شیر و گاو است که مفاهیم تدبیر و چاره‌اندیشی و فریب نخوردن از دشمن را آموزش می‌دهد.
جدول ۳-۲: فراوانی گزینش حکایات از هر باب